Bài giảng Thánh lễ khai mạc Thượng Hội đồng Giám mục
Một người kia, một người giàu có, đến gặp Đức Giêsu khi Ngài “đang trên đường” (x. Mc 10,17). Rất nhiều lần các Tin Mừng thuật lại cho chúng ra việc Đức Giêsu “trên đường” trong khi Ngài đồng hành với chúng ta và để tâm đến những ưu tư khiến Ngài xao động con tim. Như thế, Ngài mạc khải cho chúng ta một Thiên Chúa không ẩn náu ở nơi kín đáo và thanh tịnh, tách biệt với thực tế, nhưng đồng hành và đến với chúng ta trên hành trình cuộc đời đầy thăng trầm. Hôm nay, chúng ta khai mạc Thượng Hội Đồng, tất cả chúng ta – Giáo hoàng, Giám mục, Linh mục, Tu sĩ nam nữ, và anh chị em giáo dân, tất cả những người đã được rửa tội – chúng ta tự hỏi rằng: chúng ta, trong tư cách là cộng đoàn tín hữu, có mặc lấy cách thức của Chúa là đồng hành trong lịch sử và sẻ chia với toàn thể nhân loại? Chúng ta có sẵn sàng cho những bất trắc trên hành trình hay lo sợ về những rủi ro và thu mình lại ngang qua những cáo lỗi rằng “điều đó không cần thiết” hay “sự việc đó luôn như thế mà”?
Thượng Hội Đồng có nghĩa là đi với nhau trên cùng một con đường. Chúng ta hãy nhìn ngắm Đức Giêsu, Ngài gặp gỡ người thanh niên trên đường, lắng nghe ưu tư của anh ta và giúp anh ta phân định xem phải làm gì để được sự sống đời đời. Gặp gỡ, lắng nghe, phân định là ba động từ của Thượng Hội Đồng mà tôi muốn dừng lại để suy tư.
Gặp gỡ. Trình thuật Tin Mừng khởi đầu với cuộc gặp gỡ. Một người thanh niên đến gặp Đức Giêsu và sấp mình dưới chân Ngài, thưa với Ngài một câu hỏi quan trọng: “Thưa Thầy nhân lành, tôi phải làm gì để được sự sống đời đời làm gia nghiệp?” (c. 17) Một câu hỏi quan trọng như thế đòi hỏi sự chú ý, thời gian, thiện chí gặp gỡ và để cho mình bị tra vấn bởi vấn đề của người khác. Thực vậy, Đức Giêsu không hề xa lánh, không tỏ ra khó chịu hay phiền lòng, nhưng ngược lại, Ngài dừng lại với anh ta. Ngài sẵn lòng gặp anh. Ngài không tỏ ra lãnh đạm, nhưng hết sức quan tâm. Gặp gỡ, trao đổi và sẻ chia cuộc đời là cách Đức Giêsu đến gần chúng ta. Ngài biết rằng một cuộc gặp gỡ có thể thay đổi cuộc đời. Và Tin Mừng được tô điểm bởi những cuộc gặp gỡ với Đức Kitô, những cuộc gặp gỡ đổi đời và chữa lành. Đức Giêsu không đi vội vã, không nhìn đồng hồ để kết thúc sớm cuộc gặp. Ngài luôn sẵn sàng người đến gặp Ngài, để lắng nghe họ.
Chúng ta cũng vậy, khi đồng hành cùng nhau, chúng ta được mời gọi trở nên những chuyên gia của nghệ thuật gặp gỡ. Không phải là việc tổ chức các sự kiện hay làm một phản tỉnh mang tính lý thuyết về các vấn nạn, nhưng trước tiên là việc dành thời gian đến gặp Chúa và mở lòng để gặp nhau. Dành thời gian để cầu nguyện, chầu Thánh Thể, cho điều mà Chúa Thánh Thần muốn nói với Giáo Hội; để hướng đến dung mạo và lời nói của tha nhân, để gặp gỡ diện đối diện, để chúng ta được đánh động bởi những ưu tư của anh chị em, giúp chúng ta để cho sự khác biệt về đặc sủng, ơn gọi và sứ mạng làm cho chúng ta thêm phong phú. Chúng ta biết rằng mỗi cuộc gặp gỡ đòi hỏi sự cởi mở, can đảm, sẵn lòng để mình bị tra vấn bởi sự hiện hữu và cuộc đời của tha nhân. Trong khi đó, đôi khi chúng ta thích những tương quan bên ngoài hay đeo mặt nạ tuỳ vào tình huống. Gặp gỡ biến đổi chúng ta và thường gợi ý cho chúng ta những nẻo đường mới mà chúng ta chưa bao giờ nghĩ đến. Rất nhiều lần Chúa mở đường cho chúng ta bước theo, giúp ta ra khỏi những thói quen nhàm chán của mình. Tất cả sẽ thay đổi khi chúng ta đi vào những cuộc gặp gỡ đích thực với Chúa và với nhau, không phải xã giao, không giả hình, không giả tạo.
Động từ thứ hai là lắng nghe. Một cuộc gặp gỡ thực sự chỉ có được ngang qua lắng nghe. Thực vậy, Đức Giêsu đã lắng nghe câu hỏi của anh thanh niên và ưu tư nội tâm và nhân sinh của anh. Ngài không đưa ra câu trả lời xã giao, không cho anh lối giải quyết có sẵn, không giả bộ trả lời qua loa để tiếp tục hành trình của mình. Đức Giêsu lắng nghe anh. Ngài không ngại lắng nghe anh với con tim của mình chứ không chỉ bằng đôi tai. Quả vậy, câu trả lời của Ngài không dừng lại ở việc trả lời câu hỏi, nhưng giúp cho anh thanh niên giàu có nhìn lại lịch sử đời mình, nói về mình với sự tự do. Đức Giêsu nhắc nhớ anh về những điều răn, và anh ta bắt đầu kể về thời thơ ấu của mình, chia sẻ hành trình thiêng liêng, về cách mà anh khao khát tìm kiếm Chúa. Khi chúng ta lắng nghe bằng con tim, điều này sẽ xảy ra: người kia sẽ cảm nhận họ được lắng nghe, không phán xét, được tự do kể lại cuộc đời và hành trình thiêng liêng của mình.
Bằng sự chân thành, trong hành trình Thượng Hội đồng này, chúng ta hãy tự hỏi: chúng ta đang lắng nghe thế nào? Con tim chúng ta đang lắng nghe ra sao? Chúng ta có để cho tha nhân bày tỏ ý kiến, để cho họ bước đi trong đức tin ngay cả khi gặp khó khăn trong cuộc sống, để họ đóng góp cho đời sống cộng đoàn mà không bị ngăn trở, từ chối hay phán xét? Tiến hành Thượng Hội Đồng là bước theo cùng con đường của Ngôi Lời đã trở thành xác phàm, là nối gót theo bước chân Người, lắng nghe lời Người cùng với lời của tha nhân. Đó cũng là khám phá với sự ngỡ ngàng ngọn gió của Thánh Thần trong cách thức luôn mới để hướng đến những lối nẻo và ngôn ngữ mới. Đây là một tiến trình tiệm tiến, thậm chí gian nan, để học lắng nghe nhau giữa Giám mục, Linh mục, Tu sĩ và giáo dân, đồng thời tránh đi những câu trả lời giả tạo và hời hợt. Chúa Thánh Thần đòi buộc chúng ta lắng nghe những ưu tư, lo lắng, hy vọng của mỗi Giáo hội, dân tộc và quốc gia. Và cả việc lắng nghe thế giới, những thách đố và thay đổi trước mắt chúng ta. Chúng ta đừng để con tim ngủ quên, đừng nhắm mắt ở lại trong những gì chúng ta tin chắc. Nhiều lần những chắc chắn đóng chặt chúng ta lại. Chúng ta hãy lắng nghe nhau.
Sau cùng là phân định. Gặp gỡ và lắng nghe lẫn nhau không dừng lại ở chính hành động ấy, điều chẳng thay đổi gì. Ngược lại, khi chúng ta đi vào đối thoại, chúng ta thảo luận với nhau, song hành cùng nhau, và sau cùng chúng ta không giống như lúc trước, chúng ta được biến đổi. Tin Mừng hôm nay chỉ cho chúng ta điều đó. Đức Giêsu nhận thấy anh thanh niên là người tốt lành và thánh thiện, tuân giữ mọi điều răn, nhưng Ngài muốn đưa anh đi xa hơn việc tuân giữ lề luật. Trong đối thoại, Ngài giúp anh phân định. Ngài gợi ý cho anh ta nhìn lại chính mình, dưới ánh sáng tình yêu mà chính Ngài dành cho anh (x. c 21) và dưới ánh sáng này, anh ta nhận ra con tim mình đang thực sự gắn kết với điều gì, để rồi nhận ra rằng điều tốt dành cho anh không phải là thêm các việc thiêng liêng, nhưng ngược lại, là từ bỏ chính mình, là bán đi những gì đang chiếm giữ con tim để tạo không gian cho Thiên Chúa.
Đó là một chỉ dẫn quý báu cho chúng ta. Thượng Hội Đồng là một tiến trình phân định thiêng liêng, được thực hiện trong việc chiêm ngắm Thánh Thể, trong cầu nguyện, trong việc tiếp xúc với Lời Chúa. Bài đọc hai hôm nay nói cho chúng ta rằng Lời Chúa “là lời sống động, hữu hiệu và sắc bén hơn cả gươm hai lưỡi: xuyên thấu chỗ phân cách tâm với linh, cốt với tuỷ; lời đó phê phán tâm tình cũng như tư tưởng của lòng người” (Dt 4, 12). Lời Chúa giúp ta mở ra với phân định và soi sáng phân định ấy. Lời Chúa hướng dẫn Thượng Hội Đồng bởi đây không phải là “hội nghị” công giáo, một hội thảo khoa học hay hiệp hội chính trị, bởi vì nó không phải là một nghị viện, mà là biến cố ân sủng, là tiến trình chữa lành được Chúa Thánh Thần hướng dẫn. Những ngày này, Chúa Giêsu mời gọi chúng ta, như đã mời gọi anh thanh niên trong Tin Mừng, từ bỏ chính mình, giải thoát mình khỏi những gì là trần thế, và cả những khép kín và những khuôn mẫu mục vụ nhàm chán, để tra vấn chính mình về những gì Thiên Chúa muốn nói với chúng ta trong thời đại này và đâu là nơi Ngài muốn dẫn chúng ta tới.
Anh chị em thân mến, chúc anh chị em lên đường bình an! Ước gì chúng ta là những người hành hương yêu mến Tin Mừng, mở lòng ra trước những ngỡ ngàng của Chúa Thánh Thần. Chúng ta không nên bỏ qua những dịp thuận lợi để gặp gỡ, lắng nghe lẫn nhau và phân định cùng nhau với niềm hoan hỷ khi biết rằng, khi chúng ta tìm kiếm Chúa, chính Ngài, với tình yêu, đến gặp chúng ta trước.
Mai Kha, SJ - CTV Vatican News
